ΟΠΕΚΕΠΕ: Ώρα για διαφάνεια, αξιοπιστία και στήριξη των πραγματικών παραγωγών
Ως πολίτης ενός καθαρά αγροτικού νομού, που είδε τον πληθυσμό του να μειώνεται κατά 10% μέσα σε μόλις μία δεκαετία, που βλέπει σχολεία να κλείνουν, χωριά να βουβαίνονται και νέους ανθρώπους να φεύγουν χωρίς επιστροφή, δεν μπορώ παρά να νιώθω διπλά οργισμένος με την υπόθεση ΟΠΕΚΕΠΕ.
Για ακόμη μια φορά αποδεικνύεται ότι ένα βαθιά ριζωμένο κύκλωμα διαφθοράς και πελατειακής συναλλαγής λειτουργεί ανεμπόδιστα «εξαπατώντας» ουσιαστικά τους θεσμούς της χώρας.
Ένα σύστημα που όχι μόνο δεν εξαλείφθηκε με την ευρωπαϊκή εναρμόνιση και τους ελέγχους των Βρυξελλών, αλλά προσαρμόστηκε, κρύφτηκε πίσω από τεχνικές διαδικασίες, αξιοποίησε την αδιαφάνεια και εκμεταλλεύτηκε κάθε αδυναμία ελέγχου.
Ας είμαστε ξεκάθαροι: το πρόβλημα δεν είναι τεχνικό ή λογιστικό, αλλά είναι βαθιά πολιτικό και θεσμικό. Κι όσο κι αν προσπαθήσουν κάποιοι να το περιορίσουν σε «πρόσωπα» ή σε «λάθη», η αλήθεια είναι πως ο ΟΠΕΚΕΠΕ λειτούργησε για χρόνια σαν πύλη εισόδου σε έναν μηχανισμό διασπάθισης Ευρωπαϊκών κονδυλίων.
Τα Ευρωπαϊκά κονδύλια είναι η μεγαλύτερη χαμένη ευκαιρία της Μεταπολίτευσης. Η Ελλάδα ενισχύθηκε οικονομικά όσο λίγες χώρες της Ε.Ε. στον πρωτογενή τομέα.
Τι απέγιναν από το 1981 έως σήμερα, τα πάνω από 80 δισ. ευρώ που έχουν κατευθυνθεί (άμεσα ή έμμεσα) στη γεωργία και την αγροτική ανάπτυξη;
Αν είχαν αξιοποιηθεί με σχέδιο, η χώρα μας θα είχε τεχνολογικά εκσυγχρονισμένες μονάδες μεταποίησης. Οι γεωργοί θα είχαν πρόσβαση σε εργαλεία ακριβείας, ψηφιακή πληροφόρηση και πράσινε τεχνικές και οι εξαγωγές ποιοτικών, πιστοποιημένων ελληνικών προϊόντων θα είχαν κατακλύσει τις διεθνείς αγορές.
Αντί γι’ αυτό, η γεωργική γη μειώθηκε, το ζωικό κεφάλαιο περιορίστηκε, οι εισαγωγές εκτινάχθηκαν. Εισάγουμε ντομάτες από την Ολλανδία, σκόρδα από την Κίνα και γάλα από την κεντρική Ευρώπη. Είναι τραγικό και εξοργιστικό.
Σύμφωνα με έρευνες του ΣΕΤΕ και του ΙΝΣΕΤΕ, μόλις το 5% των τροφίμων που καταναλώνονται σε τουριστικές περιοχές είναι ελληνικής προέλευσης. Δηλαδή, χάσαμε τη μοναδική ευκαιρία να συνδέσουμε το τουριστικό θαύμα με τη γεωργία μας.
Αν είχαμε κάνει το αυτονόητο, σήμερα τα ελληνικά κρασιά, τα τυριά, το λάδι, τα αρωματικά φυτά θα είχαν φτιάξει μια παγκόσμια φήμη.
Η ερήμωση της Ελληνικής υπαίθρου δεν είναι ένα φυσικό φαινόμενο, αλλά πολιτικό έγκλημα. Η ύπαιθρος δεν ερημώνει από φυσικά αίτια. Ερημώνει επειδή τα τελευταία 40 τουλάχιστον χρόνια δεν υπήρξε κανένα συνεκτικό σχέδιο για την αναζωογόνησή της.
Επειδή το κράτος λειτούργησε περισσότερο σαν μεσάζοντας επιδοτήσεων, παρά σαν επιτελικός φορέας ανασυγκρότησης.
Ερήμωσε γιατί ο νέος που ήθελε να καλλιεργήσει βρήκε απέναντί του τον γραφειοκράτη, τον πολιτευτή και τον φοροεισπράκτορα. Και έφυγε.
Χρειαζόμαστε τώρα – όχι αύριο – μια ριζική αλλαγή στο παραγωγικό μοντέλο. Και αυτή η αλλαγή πρέπει να ξεκινήσει από την ύπαιθρο. Όχι από θεωρίες περί «ψηφιακού μετασχηματισμού», αλλά από τα χωριά που ερημώνουν.
Τι σημαίνει αυτό στην πράξη;
- Νέοι αγρότες με πρόσβαση σε γη, τεχνογνωσία, μικροπιστώσεις και αγορές.
- Συνεργατικά σχήματα που βασίζονται σε εμπιστοσύνη, διαφάνεια και τεχνογνωσία – όχι σε «πελατειακά γραφεία».
- Κόστος παραγωγής που μειώνεται με υποδομές (νερό, ενέργεια, logistics), όχι μόνο με επιδοτήσεις.
- Εξαγωγική πολιτική για μικρές ομάδες παραγωγών, όχι μόνο για μεγάλους ομίλους.
- Επιμόρφωση και κατάρτιση με νέες τεχνολογίες και περιβαλλοντικές πρακτικές.
Το σκάνδαλο ΟΠΕΚΕΠΕ είναι η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι και δεν είναι ούτε το πρώτο, ούτε – δυστυχώς – το τελευταίο. Η απόφαση δεν ήρθε από το πουθενά.
Από τη δεκαετία του ’80 μέχρι και σήμερα, η χώρα μας βρέθηκε επανειλημμένα στο στόχαστρο της Ε.Ε., όχι για γραφειοκρατικές λεπτομέρειες, αλλά για σοβαρές παρατυπίες. Τη δεκαετία του ’90 και 2000 επιβλήθηκαν πρόστιμα εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ. Από το 1998 έως το 2004 οι κυρώσεις ξεπέρασαν τα 860 εκατ. ευρώ, λόγω ελλιπών ελέγχων και ψευδών στοιχείων.
Είναι όμως μια ευκαιρία ιστορική να τελειώνουμε με αυτή τη στρεβλή κουλτούρα.
Η εξυγίανση δεν είναι απειλή για τους αγρότες – είναι προστασία. Πρέπει με κάθε τρόπο να σταματήσει πια η παραπληροφόρηση ότι “οι έλεγχοι απειλούν τους παραγωγούς” ή ότι “οι μεταρρυθμίσεις σημαίνουν κόψιμο επιδοτήσεων”.
Ο σημερινός αγρότης θέλει αξιοπιστία, όχι αβεβαιότητα. Πρέπει να ξέρει πότε, πόσα και γιατί λαμβάνει. Να αισθάνεται ισότιμος απέναντι στο κράτος – και όχι ότι κάποιος άλλος «πιο κοντά στην εξουσία» θα του πάρει τη στήριξη μέσα από τα χέρια.
Η ηλεκτρονικοποίηση των ελέγχων με διασταυρώσεις στοιχείων ΟΣΔΕ, ΕΛΓΑ κλπ, η δημιουργία αγροτικού “ηλεκτρονικού φακέλου” ανά παραγωγό, η αξιοποίηση δορυφορικών εικόνων (και AI) για επαλήθευση πραγματικής καλλιέργειας και εκμετάλλευσης, αλλά και αξιολόγηση των διοικητικών στελεχών του ΟΠΕΚΕΠΕ με αντικειμενικά κριτήρια, είναι κάποιες ενέργειες που πρέπει να προχωρήσουν άμεσα.
Επιβάλλεται να μιλήσουμε για ουσία και όχι για εντυπώσεις.
- Η Δικαιοσύνη οφείλει να δράσει γρήγορα και αποτελεσματικά.
- Οι ευρωπαϊκές αρχές πρέπει να έχουν πλήρη πρόσβαση σε στοιχεία.
- Οι φορολογούμενοι δεν πρέπει να πληρώσουν από την τσέπη τους ούτε ένα ευρώ από τα κλεμμένα.
- Το πολιτικό προσωπικό της χώρας πρέπει να σταματήσει να κρύβεται πίσω από υπεκφυγές.
Η ύπαιθρος μας κοιτάζει, οι επόμενες γενιές μας ρωτούν και η ευθύνη είναι δική μας. Των πολιτών, των αγροτών, των δημοσιογράφων, των αιρετών. Δεν υπάρχει άλλοθι, αλλά κυρίως χρόνος.
Το μήνυμα είναι ξεκάθαρο. Δεν μπορεί να υπάρξει βιώσιμη αγροτική πολιτική, χωρίς καθαρούς κανόνες.
Δεν μπορεί να υπάρξει ανάπτυξη της υπαίθρου, χωρίς διαφάνεια στις επιδοτήσεις. Και δεν μπορεί να υπάρξει κοινωνική δικαιοσύνη, όταν το κράτος δίνει τα περισσότερα σε όσους παράγουν τα λιγότερα.
Αν χάσουμε και αυτή την ευκαιρία, αν θυσιάσουμε για άλλη μια φορά το μέλλον της ελληνικής υπαίθρου στον βωμό των μικροκομματικών ή οικονομικών συμφερόντων, τότε δεν θα έχουμε άλλη ελπίδα.
Και τότε, πράγματι, θα φτάσουμε να δούμε τον «τελευταίο Έλληνα» να γεννιέται σε μια χώρα δίχως γεωργία, δίχως χωριά, δίχως ρίζες.
Το “μαγαζί” που στήθηκε επί δεκαετίες στον ΟΠΕΚΕΠΕ να τελειώσει.
ΟΠΕΚΕΠΕ: Ποτέ ξανά!
Ξενοφώντας Δ. Χασούρας
Πολιτευτής Φωκίδας
Με την ΝΕΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ